Bázzi
SÁMI HISTORJJÁ LEA BÁIKI MOANAID GILVVOHALLAMIIDDA
Bázzi “Boazu ja sápmelas” (“Ren och lapp”) suoma bázzedahkkis Ensio Seppänen, lea Soađegilis. Bázzi dahkkui 1970, ”gudnejahttin dihte dan stuorra barggu man dievdu Lappi (Lapland) guovllus ja eará suopmelaččat maiddái leat bargan gittiin ja mehciin sin ruovttu ja áhččeriikii dan goaves ja erenoamáš Lappi provinssas”.
Vaikko sámi boazobargiin guhkes áiggi leamaš ikonalaš rolla go Suopma lea buktán ovdán Lappis, de leat earuhusat suoma ja sámi álbmotláhtuin davimus guovllus leamaš váttis čilget nationála fantasiijas. Sihke kulturovdanbuktimiin ja stáhtalaš politihkas árvvoštallojit sámit leat dan vuolimus dásis, ”sámegielat suopmelaččat”.
Guovddáš ulbmil sámi etnopolitihkalaš lihkadusas leai vásttostit daid fántasijaid ja háhkat čielga ipmárdusa dasa ahte sámit lea sierra álbmot iežaset kultuvrrain ja historjjáin. Nugo eará eamiálbmogat ge leai dán guovddážis ruovttoviežžan sámi olbmuid njálmmálaš muitalusaid, mat hástalit ja vásttuhit dološ ipmárdusaid muitalusain ja ipmárdusain, dát leat guovddážis dán barggus. Dát leai guovddážis sámi našuvnna huksemis ja sámi rivttiid institušuneremii.
Dađi mielde go sámi historjjáčállin leat eambbo sajáiduvvon ja álgán bargat formálalaš ja politihkalaš oktavuođain de leat dát muitalusat šaddan eahpádusa vuollái. Suomas leat suoma dutkit geat geahččalit gáhtat sámi ”oamasteami” oskku doložis álgán ođđasit čállit Lappi historjjá, dávjá dakkár vugiin mii ii dusse nákkáhala, muhto mii muhtimin čielgasit gieldá sámi historjjáčállima.
Áiggi mielde leat dákkár figgamušat maid šaddan bivnnuhat Lappi suopmelaš ássiid gaskkas, ollosat oidnet dál dološ vássán áiggi reaidun hukset persovnnalaš čanasteami sámi doložii ja identitehtii.
Sajáiduvvon historjádutkama perspektiivvas orrot dát dulkomat leat oalle imašlaččat ja summal, ja muhtimin leat dát figgamušat botnjat doloža ja ráhkadit ”alternatiiva duohtavuođaid”.
Sápmelaččat ja bohccot leat leamaš populára govat suoma Lappis, ja maiddái olggobealde sámiguovllu. Maŋemus logiidjagiid lea dán gova oamastanriekti sámi identiteahtas šaddan guovddáš gilvvohallanarena. Bázzi “Boazu ja sápmelas” (“Ren och lapp”) (1970) Ensio Seppänenis lea Soađegili guovddážis. Govva: Norgga árktalaš universitehtamusea.
Teavsttat leat jorgaluvvon dávvesámegillii girječálli John Erling Utsis ja Camilla Brattland, Norgga árktalaš universiteahttamusea, lea divvon daid.
